چک‌لیست ارگونومی محیط کار

مقاله مرتبط: ارگونومی چیست؟

فهرست مطالب:

1. صندلی
2. جاپایی
3. پایه (استند) نمایشگر و لپ‌تاپ
4. ماوس
5. کیبورد
6. تجهیزات روشنایی مناسب
7. سایر موارد
8. جمع بندی

یکی ازمهم‌ترین موارد ارگونومی در محیط کار صندلی است. اگر بنا به شغلتان نیاز دارید ۸ ساعت در روز در مکانی بنشینید، داشتن یک صندلی با ارگونومی مناسب ضروری است. با داشتن یک صندلی مناسب تضمین می‌کنید که بدن شما آسیب نمی‌بیند و در طول روز در مکان راحتی قرار دارید. یک صندلی با ارگونومی مناسب از پشت و کمر شما حمایت می‌کند. حمایت مناسب از کمر به این معنی است که در هنگام نشستن کمر شما قوس طبیعی خود را حفظ می‌کند؛ بنابراین یک صندلی مناسب، باید پشتی قابل‌تنظیم داشته باشد.

یک صندلی دارای ساختار ارگونومی در محیط کار از ابر باکیفیت و پارچه باقابلیت تنفس ساخته می‌شود تا نشستن در زمان‌های طولانی روی آن راحت باشد. همچنین صندلی باید عمق مناسبی داشته باشد تا فرد هنگام نشستن بتواند بین زانو و بدن خود کمی فاصله داشته باشد. دسته‌های صندلی باید قابل‌تنظیم باشند تا دست و شانه در موقعیت راحتی قرار بگیرند و خسته نشوند و در هنگام تایپ‌کردن ساعد دست‌ها آزادی داشته باشند. صندلی همچنین باید قابلیت چرخش داشته باشد تا کاربر بدون نیاز به چرخاندن بدنش بتواند به تمام میز دسترسی داشته باشد.

لم‌دادن روی صندلی بر مهره‌ها و دیسک کمر فشار می‌آورد. صندلی باید در قسمت ستون فقرات محکم و قابل اتکا باشد و در هنگام تکیه‌دادن، قسمت گودی کمر کاملا پر شود. اگر در این حالت کف پای شما بر زمین قرار نمی‌گیرد، ارتفاع صندلی را کاهش دهید. اگر پس از کاهش‌دادن ارتفاع احساس کردید که پاهای شما خم شده، ارتفاع را به حالت قبل بازگردانده و از زیرپایی استفاده کنید. پاها باید در یک زاویه متناسب خم شده باشند، نباید هیچ فشاری بر زانوهای شما وارد شود و پشت زانوها نباید به صندلی برخورد کنند.

۲. جاپایی

صندلی‌های اداری  برای ۹۵درصد افراد مناسب هستند. بااین‌حال، هنوز هم افرادی هستند که به دلیل شکل بدنشان روی این صندلی‌ها احساس راحتی نمی‌کنند. برای کارمندان کوتاه قامت‌تر یکی از باارزش‌ترین ابزارهایی که می‌توانند استفاده کنند جاپایی است. داشتن فرم بدن مناسب ملزم به این است که کف پای شما به‌صورت مستقیم روی زمین قرار بگیرد اما اگر پاهای شما به اندازه کافی بلند نیستند داشتن یک جاپایی این مشکل را حل می‌کند. تا به اینجای مطلب با چک لیست ارگونومی در محیط کار آشنا شدید و اهمیت و مزایای آن را نیز بررسی کردیم.

۳. پایه نمایشگر و لپ‌تاپ

یکی دیگر از وسایل ارگونومی در محیط کار پایه نمایشگر است. با افزایش محبوبیت لپ‌تاپ‌ها کارمندان زیادی از این وسایل برای کارهای روزمره خود استفاده می‌کنند اما باید به خاطر داشته باشید که نباید از لپ‌تاپ بدون افزایش ارتفاع صفحه‌نمایش در طولانی‌مدت استفاده کرد. نگاه به پایین هنگام استفاده از لپ‌تاپ به خم‌کردن بدن و آویزان‌کردن سر به پایین منجر می‌شود که باعث افزایش فشار به گردن و ستون فقرات شما می‌شود.

برای اجرای ارگونومی در محیط کار مانیتور باید در فاصله‌ای قرار بگیرد که بتوانید به‌راحتی صفحه آن را ببینید. معمولا این فاصله به میزان طول دست شما است. مانیتور در اصول ارگونومی باید کمی پایین‌تر از چشمان شما باشد و تقطه مرکزی آن با شانه‌های شما در یک راستا قرار بگیرد. اگر محفظه‌ای برای فایل‌های فیزیکی لازم  دارید، آن را در نزدیکی مانیتور نصب کنید تا برای خواندن فایل‌ها و برگرداندن سر به سمت مانیتور، به سر و گردن خود فشار زیادی تحمیل نکنید.

استفاده از کیبورد و ماوس مجزا و قرار دادن لپ‌تاپ در ارتفاع بالاتر با یک پایه لپ‌تاپ باعث می‌شود سر شما و صفحه نمایشگر در ارتفاع یکسانی قرار بگیرند تا احتیاجی به خم‌کردن گردن خود نداشته باشید. همچنین اگر برای خواندن برخی نوشته‌ها روی صفحه‌نمایش کوچک لپ‌تاپ خود مشکل دارید و صورت خود را به صفحه نمایشگر نزدیک می‌کنید باید برای ایجاد ارگونومی در محیط کار از یک نمایشگر بزرگ‌تر استفاده کنید. خیلی اوقات افراد تا قبل از این‌که درد گردن را تجربه کنند، متوجه نمی‌شوند که برای خواندن چقدر سر خود را به جلو خم می‌کنند.

۴. ماوس

پس از آشنایی با تعدادی از چک لیست ارگونومی در محیط کار به مشکل درد در مچ و تاثیر ارگونومی بر روی آن می‌پردازیم. درد در مچ و دست بین کارکنانی که در طولانی‌مدت از ماوس کامپیوتر استفاده می‌کنند بسیار شایع است. این افراد بهتر است که به جای ماوس معمولی از موس ارگونومیک استفاده کنند. طراحی این ماوس‌ها به‌گونه‌ای است که دست را بیشتر به‌صورت عمودی یا با موقعیت طبیعی‌تری قرار دهند.

از هر مدل ماوسی برای ایجاد ارگونومی در محیط کار که استفاده می‌کنید آن را نزدیک کیبورد خود قرار دهید تا آرنج شما نزدیک بدنتان باقی بماند. همچنین می‌توانید دستی که با آن از ماوس استفاده می‌کنید را عوض کنید تا فشار بر یک دستتان کاهش یابد.

۵. کیبورد 

اگر قصد ایجاد ارگونومی در محیط کار را دارید فاصله کیبورد و شما باید به اندازه‌ای باشد که دست‌های شما تقریبا افقی قرار گرفته و مچ‌ها مستقیم به سمت جلو باشد. هر دو قسمت دستان شما باید یک خط مستقیم تشکیل دهند. مچ دست باید بر حاشیه میز یا قطعه مخصوص تکیه‌گاه مچ قرار بگیرد. در هر صورت، مچ‌ها نباید به سمت بالا خم بشوند. آرنج‌ها نیز در یک زاویه نود درجه و در نزدیکی بدن قرار بگیرند.

اگر قادر نیستید به شکل ده انگشتی تایپ کنید و تنها از یک یا دو انگشت برای تایپ استفاده می‌کنید، احتمال آسیب را افزایش می‌دهید. زیرا هنگامی که بارِ تایپ‌کردن تنها بر روی دو انگشت قرار بگیرد، تاندون‌ها آسیب می‌بینند و فشار بیش از حدی به آن‌ها وارد می‌شود. از سوی دیگر تغییر حالت گردن به‌صورت مستمر از روی کیبورد به سمت مانیتور، باعث ایجاد فشار بر روی گردن و درد در این ناحیه خواهد شد.

زمانی را به یادگیری تایپ ده انگشتی اختصاص دهید؛ این کار هم سرعت تایپ شما را افزایش می‌دهد هم احتمال آسیب را کمتر می‌کند و هم باعث ایجاد ارگونومی در محیط کار می‌شود. علاوه بر نحوه استفاده درست از کیبورد، باید به‌درستی از ماوس استفاده کنید تا مچ شما در طولانی‌مدت آسیب نبیند.

۶. تجهیزات روشنایی مناسب

نباید تنها به ابزاری که با آن‌ها کار می‌کنید فکر کنید، بلکه ارگونومی در محیط کار حتی نورپردازی را نیز در برمی‌گیرد. نور کم می‌تواند منجر به خستگی و کاهش بهره‌وری افراد شود. اگر در زمان کار با یک صفحه‌نمایش، مدت زیادی به آن خیره شوید و اتاق نور مناسبی نداشته باشد مجبور می‌شوید زاویه بدن خود را تغییر دهید تا تصویر را بهتر ببینید، همین تغییرات غیرارادی بدن در درازمدت می‌توانند منجر به آسیب‌های اسکلتی شوند.

برای داشتن ارگونومی در محیط کار باید مکان نمایشگر خود را طوری تنظیم کنید که در طول روز و با حرکت خورشید نور روی آن نیافتد و تصویر همواره واضح باشد. همچنین اگر نور از پشت شما می‌تابد از چراغ مطالعه برای روشن‌کردن محل کار خود استفاده کنید.  ترجیحا پنجره در کنار میز کارتان باشد ولی در پشت شما یا پشت مانیتور قرار نگیرد. با توجه به موقعیت پنجره، موقعیت میز کار خود را تغییر دهید. به این مسئله توجه کنید که آیا تنها به مانیتور نیاز دارید یا برای خواندن سایر اسناد فیزیکی، به نور محیط نیز نیاز خواهید داشت.

نور مانیتور را کاهش یا افزایش دهید تا به نور مورنظر خود برسید. فراموش نکنید در طی روز به چشمان خود استراحت دهید و در فواصل منظم به اشیا دیگری در محیط نگاه کنید. هر کسی که مدتی طولانی مقابل سیستم کامپیوتر بنشیند، احتمالا با سندروم دید کامپیوتری مواجه می‌شود. از عوارض این سندروم می‌توان به تاری دید، خشکی چشم‌ها، سردرد و گردن‌درد اشاره کرد.

۷. سایر مواردی که باید برای داشتن ارگونومی در محیط کار به آن‌ها توجه کنید

دمای محیط: اگر در محیط کار شما هوای کثیف، گردوغبار و خاک زیاد وجود دارد، باید فیلتر هوا نصب کنید. از دیگر موارد مهم ارگونومی در محیط کار دمای مناسب است. لایه‌های متنوعی از لباس بپوشید که بتوانید در مواقع لازم و با افزایش یا کاهش دما آن‌ها را کم یا زیاد کنید؛

کارکردن در وضعیت صحیح بدن: از مهم‌ترین مواردی که باید در طول روز برای داشتن ارگونومی در محیط کار به آن توجه شود، وضعیت بدن است. اگر بدن را در یک وضعیت مناسب قرار دهید، احتمال آسیب‌های ناشی از کار پشت میز کاهش خواهد یافت. در هنگام کار نباید کمر را خم کرد زیرا در طولانی‌مدت باعث ایجاد قوز کمر می‌شود؛

کاهش فشار مفرط: اگر در محیط کار، کارهایی انجام می‌دهید که قدرت بدنی بالایی نیاز دارند یا به صورت مستمر بر مفاصل و عضله‌ها فشار وارد می‌کنند، بهتر است تا جای ممکن آن‌ها را کاهش داده یا آن کار را با ابزار و ماشین‌آلات مرتبط انجام دهید. هر فشار مفرط بر مفاصل، باعث افزایش آسیب‌‌ها خواهد شد. 

کاهش خستگی با وجود ارگونومی در محیط کار: فرسودگی و خستگی نیروها یکی از عوارض کار سنگین در طولانی‌مدت است. حمل وسیله‌های مختلف در زمان‌های طولانی یکی از مثال‌های واضح کار سنگین برای نیروها خواهد بود. می‌توان خستگی و فرسودگی نیروها را با افزودن زمان‌های کوتاه برای استراحت و خرید تجهیزات مناسب، کاهش داد. اگر یک روز کامل را به تایپ‌کردن و روز دیگر را به جلسه‌ها اختصاص می‌‌دهید، این دو را با یکدیگر ترکیب کنید تا تمام روز مقابل مانیتور نباشید. سرگرمی‌هایی کوتاه و جذاب به برنامه‌ی روزمره خود اضافه کنید تا کمی از میزان استرس محیط کار بکاهید؛

به حداقل رساندن نقاط فشار: در طراحی و ایجاد ارگونومی در محیط کار باید نقاط فشار را شناخت. تمام افرادی که برای مدت طولانی رو صندلی می‌نشینند، می‌دانند یکی از قسمت‌هایی که فشار زیادی تحمل می‌کند، پشت زانوها است. این حالت در زمانی افزایش می‌یابد که صندلی بسیار کوتاه یا بسیار بلند باشد. یکی دیگر از این نقاط فشار، نقطه اتصال ران‌ها و پایین میز در هنگام نشستن است. برای رفع این موارد باید از ابزار موجود همانند مَت‌های طبی استفاده کرد؛

حذف موانع در ارگونومی در محیط کار: محیط کار باید راحت و هموار باشد. به این منظور کارفرما باید تمام موانع موجود را حذف کند تا نیروها با خیال راحت در محیط تردد کنند؛

ساخت یک محیط راحت: این اصول برای تمام بخش‌های یک محیط کار مناسب، کاربرد دارد. اصول ارگونومی شامل نورپردازی، فضا، تهویه مناسب و سایر موارد مهم دیگر است که وجود هر کدام باعث ایجاد راحتی بیشتر برای افراد شاغل در محل کار خواهد شد. برای ایجاد یک محیط کاملا ارگونومی تمام این موارد را بررسی کرده و سعی کنید به بهترین و مناسب‌ترین شکل آن‌ها را به کار ببرید؛

تحرک، حرکات کششی، نرمش: بهتر است در حین کار توقف‌های کوتاهی داشته باشید و در آن زمان، چند نرمش و حرکت کششی ساده انجام دهید. حرکات کششی را براساس کاری که روزانه انجام می‌دهید انتخاب کنید تا میزان آسیب‌های محیط کار را به حداقل برسانید.

جمع بندی:

در این مقاله از گیل یک چک لیست ارگونومیکی را خدمت شما خواننده گرامی ارایه کردیم که با رعایت موارد گفته شده در این چک لیست بتوانید محیطی سالم تر و راحت تر را برای خود فراهم کنید که دچار آسیب های فیزیکی که منشا ارگونومیکی دارند نشوید. همچنین برای حذف حالت های نشستن خطر زا و حالت های فیزیکی بهتر میتوانید از محصولات تولیدی شرکت گیل که با رعایت اصول ارگونومی ساخته شده اند در لینک زیر دیدن کرده و محصول مورد نیاز خود را با قیمت مناسب خریداری کنید.

مشاهده محصولات ارگونومیک شرکت گیل